Onlangs kwam ik opnieuw in contact met mijn lerares Nederlands. Een scherpe vrouw met  droge humor en inspirerend bovendien. Ik herinner me een boekverslag dat ik in 5VWO schreef over een roman van Mulisch waarin ik niet zijn achternaam, maar zijn voornaam gebruikte. ‘Har-ry?’, ketste ze fronsend, ‘je hebt toch niet met die man geknikkerd?’

Touché.

Nu stuurde ze me een mailtje met de volgende tekst:

“In de bijlage zit jouw examenopstel, gevolgd door dat van […]. Zoals ik je al zei, ik gebruik beide betogen nog regelmatig als voorbeeld waar leerlingen dan net zo regelmatig van schrikken.

Ik heb het net zitten teruglezen. Het is tien jaar later en nog steeds een relevant onderwerp, maar vooral ook schattig tot en met. In het kader van de transparantie plaats ik hem hieronder, inclusief (argumentatie)fouten en allerhande slordigheden.

Opdracht Privacy

In uitgaanscentra hangen videocamera’s, evenals in winkels en bij benzinestations. Kinderen van anonieme spermadonoren zullen er binnenkort recht op hebben om de naam van hun biologische vader te leren kennen. Er gaan steeds meer stemmen op om DNA-onderzoek te doen bij verdachten. Enige tijd geleden werden in zogenaamd ‘onveilige’ wijken in Rotterdam alle passanten door de politie op wapenbezit
gefouilleerd. Het recht op privacy dreigt keer op keer te worden geschonden. Schrijf een betoog over deze ontwikkeling.

Privacy

“Onlangs vermeldden de kranten dat van de gemiddelde Nederlander in honderden databanken gegevens zijn opgeslagen. Dan bedoelen ze niet alleen de naam, maar ook het bruto-inkomen, de boodschappen, de vakanties, de bezochte internet-sites. Alles wat we doen of laten is bekend bij de een of andere instelling of database. Ook dingen als beveiligingscamera’s of DNA-fingerprinting doen veelvuldig inbreuk op onze privacy. Deze ontwikkelingen moeten met de grootste reserves bekeken worden.

Hoewel ik nu niet echt een rooskleurig beeld van de situatie schets, zitten er ook enkele positieve kanten aan de registrering en openbaarheid van informatie, aan de dingen die een inbreuk doen op ons persoonlijk leven in het algemeen. De surveillance-camera’s hebben natuurlijk een algemeen aanvaardbare functie: de politie tijdig informeren over een “op handen zijnde” overtreding. Ook wanneer een verkrachting kan worden opgelost aan de hand van speeksel op een sigarettepeuk is dat prachtig. En wat te denken van al die kinderen die er nu eindelijk achter kunnen komen van wie mama ooit een bekertje zaad heeft gekocht: dat zijn toch nuttige ontwikkelingen?

De genoemde voorbeelden zijn inderdaad toepassingen waar wat voor te zeggen valt. Dit stuit me dan ook niet tegen de borst, het zijn de mogelijke gevaren die schuilen in dit soort maatschappelijke of wetenschappelijke omwentelingen. Die camera’s kunnen ook een man filmen die wel heel intiem is met de buurvrouw, en als DNA-onderzoek voortaan standaard wordt verricht op gearresteerden kan die informatie in de toekomst tot indirect bewijsmateriaal leiden (“Er lag daar een haar van je, moordenaar!!”) en zo de eerlijke rechtsgang belemmeren. En wat nou, weten wie papa is? Papa wou helemaal niet dat zijn naam bekend werd …

Het is misschien nuttig om dat 2e argument wat verder uit te diepen. Wanneer alle inwoners van een dorp waarin de verdachte woont worden uitgenodigd om wangslijm af te staan en zo de dader er uit te vissen, zitten er altijd weigeraars tussen. Eén daarvan heeft een moord op zijn geweten, maar de andere (onschuldige) weigeraars staan volkomen in hun recht en kunnen een heel sterk argument aanvoeren, namelijk: Hoe weet ik zeker dat er geen misbruik van mijn materiaal wordt gemaakt? Volkomen terecht, zoals ik al zei, niemand heeft iets te maken met hoe jouw DNA er uit ziet. Straks krijg je een dictator aan het bewind die dan van een hele hoop mensen (zo niet allen) het meest persoonlijke dat ze hebben bezit: hun erfelijk materiaal. Misschien ontwikkelt hij wel biowapens? Een wapen waarmee hij alle mensen met bruin haar en bruine ogen kan uitroeien?

Ik weet het niet. En daar zit het hem nou juist in: we weten het niet. Wat gebeurt er met die bandjes, dossiers, DNA-kaarten? We leggen een hoop macht bij de leider van een land als we toestaan dat ze ons op allerlei manieren bekijken en “catalogiseren”. Het hele wezen van persoonlijke vrijheid wordt teniet gedaan, onder het motto dat Nederland dan veiliger wordt, of omdat de kruidenier ons dan bonus-punten kan geven. Je gedraagt je anders als je weet dat er op je gelet wordt en zo wordt je dus belemmerd in je persoonlijke vrijheid. En dat was volgens mij hèt grondbeginsel van onze democratie.”

—

Zó schattig.